İşletmeler tarafından oluşturulan markaların tescilinin ne kadar önemli olduğu konusunda artık herkes hemfikir. Daha önceki yazımızda markanın Türkiye’de nasıl tescil edilebileceğini ve marka tescil sürecini açıklamıştık. Peki uluslararası alanda iş yapmayı planlayan girişimciler markalarını diğer ülkelerde nasıl koruyabilirler? Bu yazımızda sıkça karşılaşılan bu sorunun cevabını alacaksınız.
Fikri mülkiyet hukukundaki ülkesellik ilkesi nedeniyle Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde tescil edilen bir marka sadece Türkiye sınırları içerisinde korunmaktadır. Markasını uluslararası alanda da korumak isteyen kişilerin markasını korumayı istedikleri ülkelerde de markalarını tescil ettirmeleri zorunludur. Bu durumda akla ilk gelen seçenek marka tescili istenen her ülkede bir marka vekili aracılığıyla işlemlerin tek tek yapılmasıdır. Ancak günümüzde yaklaşık 210 adet ülke olduğu düşünülecek olursa söz konusu ülkelerde tek tek marka tescil başvurularında bulunulması hem maddi hem de emek açısından yıpratıcıdır. Bu sebepten ötürü birtakım uluslararası anlaşmalar ve organizasyonlar vasıtasıyla bu husus kolaylaştırılmıştır.
Bugün markanın uluslararası tescili açısından iki önemli yol bulunmaktadır. Bunlar Topluluk Markası sistemi ve Madrid Protokolü sistemidir.
Topluluk Markası
Markasını Avrupa’da koruma altına almak isteyen kişiler, OHIM’e yapacakları tek bir başvuru ile tüm AB üye ülkelerinde ve AB hukuku çerçevesinde markalarını tescil ettirebilirler. Topluluk Markası Sistemi, (“CTM”) topluluk içerisinde malların/hizmetlerin serbest dolaşımı ilkesinin sonucu olarak ortaya çıkmış bir yapılanmadır. Sistem çerçevesinde sağlanan koruma, bir ya da birkaç topluluk üyesi ülke ile sınırlı değildir, tüm topluluğu kapsamaktadır. Dolayısıyla sadece belirli Avrupa Ülkelerinde marka tescili istendiği durumlarda topluluk markasından söz etmek mümkün olmayacak, ilgili ülkelere yukarıda bahsedildiği gibi tek tek başvuru yapılacaktır.
Başvuru sahiplerinin üye ülkelerde ayrı ayrı marka başvurusu yapmak yerine CTM yolunu tercih etmeleri durumunda elde edecekleri avantajlar ise; tek bir başvurunun ve ücretinin yeterli olması, bu başvuruların aynı mevzuat ve usule göre aynı ofis tarafından değerlendirilmesi olarak özetlenebilir.
Bu çerçevede, başvuru sahipleri ayrı ülkelerde, ayrı mevzuatlar, ayrı usuller, ayrı ücretler, ayrı diller ya da ayrı marka vekilleriyle karşılaşmak yerine, CTM yoluyla tek bir sistem, mevzuat ve ücretlendirme sistemi esası çerçevesinde tüm Toplulukta geçerli marka koruması elde edebilmektedir.
Sayılan tüm avantajlarına karşın CTM sisteminin oldukça önemli ve göz ardı edilmemesi gereken bir dezavantajı da söz konusudur. Bu, CTM başvurusunun reddedilmesi durumunda üye ülkelerin hiçbirisinde geçerliliğin olmamasıdır. Örneğin; CTM başvurusunun tek ret nedeni, başka ülkelerin hiçbirisinde herhangi bir aksaklık olmamasına rağmen İtalya’da önceki bir marka sahibinin itirazı ya da başka bir hukuka aykırılık olabilir. Bu durumda CTM başvurusu İtalya’daki önceki marka sahibi nedeniyle sadece İtalya için değil bütün olarak tüm Avrupa’da reddedilir. Dolayısıyla, CTM başvurularının her durumda kesinlikle çok dikkatli bir ön incelemenin ve araştırmanın ardından ve uzman bir topluluk marka vekili aracılığıyla yapılması başvuru sahiplerinin lehine olacaktır; aksi durumda hiç beklenilmedik sonuçlarla karşılaşılması ve finansal/zamansal kayıplara uğranılması kuvvetle muhtemeldir.
Madrid Protokolü Sistemi
Markaların uluslararası tescili ile ilgili olarak imzalanan Madrid Anlaşması’na ilişkin Protokol, ülkemizde de yürürlüktedir. Ülkesindeki ofiste, (Türkiye’de Türk Patent) tescilli bir marka veya tescil başvurusunun olduğu durumlarda, markasını uluslararası alanda da korumak isteyen kişi ülkesindeki marka ofisi vasıtasıyla WIPO’ya yapacağı tek bir başvuru ile protokole taraf birçok devlette veya birlikte (Avrupa Birliği, Afrika Birliği) birden uluslararası tescile sahip olmalarını sağlayan bir anlaşmadır.
Protokol sayesinde markaların, tek bir başvuru yapılarak protokole taraf birden fazla ülkede uluslararası tescili sağlandığı gibi, ülke başına tescil maliyeti, ayrı ayrı tescille kıyaslanamayacak derecede minimuma indirilmiştir. Aşağıdaki tabloda yer alan ülkeler ve/veya birlikler Madrid Protokolü sistemine üyedir. Ancak kaynak marka başvurusuna bağımlılık söz konusudur. Örneğin Türkiye üzerinden bir marka tesciliniz veya başvurunuzu sisteme dahil ederek diğer ülkelerde tescil ettirdiğiniz zaman, Türkiye’deki markanın 5 yıl botunca hükümsüz kalmaması gerekmektedir. Kaynak tescil veya başvurunun hükümsüz veya geçersiz olduğu durumlarda uluslararası marka başvuruları ve tescilleri de hükümsüz hale gelmektedir.
Madrid Protokolüne üye olmayan devletlerde (Örneğin Kanada) marka tescili sadece ilgili ülkede başvuru yapılması sonucunda yapılabilir. Dolayısıyla Kanada’da bir markanın tescili isteniyorsa Kanada’da bir başvuru yapılmalıdır.
Madrid Protokolüne Üye Ülkeler
| AG Antigua and Barbuda AL Albania AM Armenia AT Austria AU Australia AZ Azerbaijan BA Bosnia and Herzegovina BG Bulgaria BH Bahrain BN Brunei Darussalam BQ Bonaire, Sint Eustatius and Saba BT Bhutan BW Botswana BX Benelux BY Belarus CH Switzerland CN China CO Colombia CU Cuba CW Curaçao CY Cyprus CZ Czech Republic DE Germany DK Denmark DZ Algeria | EE Estonia EG Egypt EM European Union ES Spain FI Finland FR France GB United Kingdom GE Georgia GH Ghana GM Gambia GR Greece HR Croatia HU Hungary IE Ireland IL Israel IN India IR Islamic Republic of Iran IS Iceland IT Italy JP Japan KE Kenya KG Kyrgyzstan KH Cambodia KP Democratic People’s Republic of Korea KR Republic of Korea KZ Kazakhstan | LA Lao People’s Democratic Republic LI Liechtenstein LR Liberia LS Lesotho LT Lithuania LV Latvia MA Morocco MC Monaco MD Republic of Moldova ME Montenegro MG Madagascar MK The former Yugoslav Republic of Macedonia MN Mongolia MX Mexico MZ Mozambique NA Namibia NO Norway NZ New Zealand OA African Intellectual Property Organization (OAPI) OM Oman PH Philippines PL Poland PT Portugal RO Romania | RS Serbia RU Russian Federation RW Rwanda SD Sudan SE Sweden SG Singapore SI Slovenia SK Slovakia SL Sierra Leone SM San Marino ST Sao Tome and Principe SX Sint Maarten (Dutch part) SY Syrian Arab Republic SZ Swaziland TJ Tajikistan TM Turkmenistan TN Tunisia TU Turkey UA Ukraine US United States of America UZ Uzbekistan VN Viet Nam ZM Zambia ZW Zimbabwe |
İki Sistemin Özet Olarak Karşılaştırması
| Topluluk Markası | Madrid Sistemi |
| Tek Başvuru | Tek Başvuru |
| Tek Dil | Tek Dil |
| Ülke seçimi mümkün değil, üye ülkelerin tamamı | Üye ülkeler arasından seçim mümkün |
| Daha önceki tescile veya başvuruya bağımlı değil. | Başvuru dayandığı başvuruya veya tescile 5 yıl boyunca bağımlı. |
| Tek bir ülkede reddedilirse başvuru tamamen reddediliyor. | Reddedilen ülkeler dışındaki ülkelerde süreç devam ediyor |
| Tek bir ülkede kullanım yeterli | Tescil edilen her ülkede kullanım ayrı ayrı değerlendiriliyor |
