Her ortaklığın bir yaşam süresi var. Farklı farklı nedenler söz konusu olsa da öyle ya da böyle her ortaklık bitmeye mahkum oluyor. Kimi ortalıklar maddi kimisi manevi konulardan sonlanabiliyor. Bu konuda Sina Afra’nın hoşuma giden bir yazısının linkini buraya bırakıyorum. “Her ortaklık biter. Bazıları yüreğe, bazıları toprağa gömülür”.
Bu yazımızda limited şirketlerdeki ortaklıktan çıkma ve çıkarılma hususunu irdeledik.
Limited şirketler hakkındaki hükümler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda düzenlenmiştir. Limited şirketlerin kurulması gibi limited şirketlerden çıkma ve çıkarılma da hususları da bu Kanunda düzenlenmiş bulunmaktadır.
Limited şirketlerde bir şirket ortağının ayrılması için 3 temel yöntem vardır; hisse devri, çıkma ve çıkarılma. Esas(kuruluş) sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe limited şirket ortağı kendi payını devrederek ortaklıktan çıkabilir.
Kanunun 638 ile 640’ıncı maddeleri arasında ortaklıktan kanunen çıkma ve çıkarılma hakkı düzenlenmiştir. Kanunun 638’inci maddesi şirketten çıkmayı düzenlemiş olup, iki hususu düzenlemiştir. Bunlardan ilki şirket esas sözleşmesinde bir çıkma sebebinin gösterilmesi, diğeri ise şirket sözleşmesinde böyle bir sebep gösterilmese bile, haklı bir sebebe dayanarak çıkmadır.
Ortaklıktan Çıkma
Çıkma Sebeplerinin Sözleşmede Gösterilmesi
Her şeyden önce ortaklığın sona erdirilmesi işinin profesyonel bir şekilde yapılabilmesinde fayda var. Aksi halde hem ortaklar hem de şirket ciddi zararlar görüyor.
Öküz öldü ortaklık bölündü artık mahkemede görüşürüz demeden önce şirket sözleşmenizde yani kuruluş aşamasında çıkma/çıkarılma ile ilgili belirli hükümler yazılabilir. En sağlıklı yol da budur. Her ne kadar başlangıçta biraz daha duygusal davranılsa da koşulların en baştan belirlenmesi gerek mevcut hukuk sistemimizde gerekse de karşılaştığımız somut olaylar açısından naçizane tavsiyemizdir.
Dediğimiz gibi şirket kurulurken bu hükümler belirlenebilir. Ayrıca limited şirketin esas sözleşmesi değiştirilerek de bu hükümlerin sonradan eklenmesi söz konusu olabilir ama çok daha meşakkatli bir yoldur bu. (bir ortağın şirketten çıkarılma sebeplerinin sonradan şirket sözleşmesine konulabilmesine dair sözleşme değişikliği, şirket sermayesini temsil eden tüm ortakların genel kurul toplantısında oy birliği ile karar almasıyla mümkündür.)
Ortak bu hakkını şirkete karşı bildirerek kullanır. Bu hakkı kullanan ortak geri alamaz, o yüzden bunun dikkatli şekilde kullanılması gerektiği açıktır.
Haklı Sebebe Dayanarak Çıkma
Esas sözleşmede belirlenmese bile, eğer dürüstlük ve hakkaniyet gereğince ortakların artık limited şirkette kalması beklenemiyorsa bu halde ortak çıkma hakkını kanun gereğince kullanabilir. Haklı sebep genel anlamda ortaklık ilişkisinin devamını olanaksız kılan bir durumdur. Bu durum şirketin işlerinden kaynaklanabileceği gibi ortakların kişisel ilişkilerinden de kaynaklanıyor olabilir.
Ancak ortağın bu hakkını kullanabilmesi için dava açması gerekmektedir. Hiçbir şekilde haklı sebebe dayanıp dava açarak çıkma hakkı limited şirket tarafından sınırlanamaz. Eğer taraflar çıkma hakkını kullanarak şirketten çıktı ise, limited şirket müdürleri tarafından ayrılma akçesi belirtilmek zorundadır.
Çıkmaya Katılma Hakkı
Kanunun 639 maddesi gereğince, ortaklardan biri çıkma hakkını kullandığı takdirde müdür o ortağın çıktığını diğer ortaklara haber eder. Diğer ortaklardan her biri haber kendine ulaşınca 1 ay içinde,
a) Şirket sözleşmesinde öngörülen haklı sebep kendisi yönünden de geçerliyse, kendisinin de çıkmaya katılacağını müdürlere bildirmek,
b) Açacağı bir dava ile haklı sebepler dolayısıyla çıkma davasına katılmak,
hakkına sahiptir.
Şirketten Çıkarılma
Çıkarılmada ortak kendi isteği ile değil, şirketin aldığı karar ile şirketten çıkmaktadır. Bu durum TTK m.640 gereği iki halde söz konusu olabilir. İlki yukarıda bahsettiğimiz şirketin sözleşmesinde öngörülen sebebin varlığı halinde ortaklık kararıyla çıkarma, diğeri ise haklı bir sebebin varlığı halinde mahkeme kararıyla çıkarılma durumudur.
Şirket sözleşmesinde bir ortağın genel kurul kararı ile şirketten çıkarılabileceğine ilişkin hükümlerin öngörülmüş olması halinde; bu sebeplerin meydana gelmesiyle genel kurul o ortağın çıkarılmasına karar verebilir. Bu karar temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması halinde alınabilir. Bir başka deyişle, ortaklıktan çıkarma hususunda karar alabilmek için oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun toplantıda hazır bulunması ve kararın da bu toplantıda temsil edilen oyların en az üçte ikisi ile alınması gerekir. Ancak çıkarılan ortak üç ay içerisinde bu karara karşı iptal davası açabilir (TTK 640/1-2).
Böyle bir hüküm esas sözleşmede yer almasa bile, şirketin istemi üzerine mahkeme kararıyla haklı sebebe dayanarak çıkarılması için dava açabilir. Hakim bu sebepleri dürüstlük kuralları, şirketin menfaati, ortağın davranışı gibi durumları göz önüne alarak karar verecektir.
