Uygulamada bir yazılım her zaman sıfırdan başlanarak geliştirilmemekte bazen başka bir yazılımın işlenmesi suretiyle ortaya yeni bir yazılım çıkarılması veya mevcut bir yazılımda ekleme, silme veya düzenlemeler yapılması, hazırlık ve tasarım malzemesinin yüksek düzeyde bir programlama diline veya sadece makine tarafından okunabilecek bir koda dönüştürülmesi ile yeni bir yazılım eseri meydana getirilmektedir.
Başka bir eserden yararlanılarak oluşturulan ve o esere göre tamamen bağımsız olmayan eserler kanunen işlenme(derlenme) eser olarak adlandırılmaktadır. Bir bilgisayar programının uyarlanması, düzenlenmesi veya herhangi bir değişim yapılmasının ‘işlenme eser’ olarak kabul edilip korunacağı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda (“FSEK”) hüküm altına alınmıştır.
FSEK’e göre: “Diğer bir eserden istifade suretiyle vücuda getirilip de bu eserlere nispetle müstakil olmayan ve aşağıda başlıcaları yazılı fikir ve sanat mahsulleri işlenmedir. …. Bir bilgisayar programının uyarlanması, düzenlenmesi veya herhangi bir değişim yapılması…..İstifade edilen eserin sahibinin haklarına zarar getirmemek şartıyla oluşturulan ve işleyenin hususiyetini taşıyan işlenmeler, bu Kanuna göre eser sayılır.” hükmü ile işlenme eserler de Kanuna göre eser olarak kabul edilmiş ve koruma kapsamına alınmışlardır. Burada dikkat edilmesi gereken husus işlenme eserin eser olarak kabul edilip korunması için kendisine kaynak oluşturan eserin eser sahibine ait haklara zarar getirilmemiş olması gerekliliğidir.
Açık kaynak kodlu yazılımlar açısından incelendiğinde bu yazılımlar üzerinde değişiklik ve uyarlama yapılmasına eser sahibi izin vermiştir. Bu nedenle bu yazılımlar üzerinde yapılan değişikliklerle meydana getirilen yazılımlar yeni eseri meydana getirenin özelliğini taşıması kaydıyla bağımsız bir eser olarak kabul edilirler.
Kanunun bilgisayar yazılımları ve veri tabanları ile ilgili bölümüne bakıldığında;
Bir bilgisayar programının uyarlanması, düzenlenmesi veya herhangi bir değişim yapılması,
Belli bir maksada göre ve hususi bir plan dahilinde verilerin ve materyallerin seçilip derlenmesi sonucu ortaya çıkan ve bir araç ile okunabilir veya diğer biçimdeki veri tabanları (Ancak, burada sağlanan koruma, veri tabanı içinde bulunan veri ve materyalin korunması için genişletilemez) yararlanılan eserin sahibinin haklarına zarar getirmemek şartıyla oluşturulan ve bu yeni eseri işleyenin özellikleri taşıyan işlenmeler de bu kanuna göre eser sayılmaktadır.
Ayrıca FSEK’in şahsen kullanma başlıklı 38’inci maddesinde konu ile ilgili hükümler bulunmaktadır.
Buna göre, bütün fikir ve sanat eserlerinin, kâr amacı güdülmeksizin şahsen kullanmaya mahsus çoğaltılması mümkündür. Ancak, bu çoğaltma hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar veremez ya da eserden normal yararlanmaya aykırı olamaz.
Böylece tüm fikir ve sanat eserlerinin kar niyeti olmadan kişisel kullanıma özgü olarak çoğaltılması, hak sahibinin yasal haklarına zarar verilmemesi ya da söz konusu eserden normal denebilecek bir yararlanmaya aykırı olmaması şartlarına bağlanmıştır. İlgili madde devamında bilgisayar programları ile ilgili olarak;
- Yasal yollardan elde edilen bilgisayar programlarının, hata düzeltilmesi de dahil amaca yönelik olarak çoğaltılması ve işlenmesi serbesttir.
- Bilgisayar programını yasal yollardan edinen kişinin programı yüklemesi, çalıştırması ve hataları düzeltmesi sözleşme ile önlenemez.
- Bilgisayar programının kullanımı için gerekli olduğu sürece, bilgisayar programını kullanma hakkına sahip kişinin bir adet yedekleme kopyası yapması sözleşme ile önlenemez.
- Bilgisayar programının kullanım hakkına sahip kişinin yapmaya hak kazandığı bilgisayar programının yüklenmesi, görüntülenmesi, çalıştırılması, iletilmesi veya depolanması fiillerini ifa ettiği sırada, programın işleyişini gözlemlemesi, tetkik etmesi ve sınaması serbesttir.
