Gizlilik Sözleşmesi Nedir?

Girişimcilerin başlangıçta projeleri ile ilgili en büyük sorunlarından birisi fikirlerinin çalınması korkusudur ve bu haklı endişelerden dolayı da fikirlerinin hukuken ne şekilde koruma altına alınabileceği, fikirlerinin çalınmaması için ne yapılabileceği vb. sorular en sık karşılaşılan sorulardan birisi. Bunun yansıması olarak, girişimcilerin fikirlerinin çalınmaması için beraber çalıştığı ekip arkadaşları ve işçileri dâhil finansman ararken görüştükleri mentorlar ve yatırımcılara dahi fikirlerini tam olarak açmakta tereddüt ettikleri görülmektedir.

Öncelikle çoğu kişi fikrinin patentini alarak veya telif hakkını tescil ederek koruyabileceğini düşünüyor olsa da bu düşünce kısmen yanlıştır. Sitemizde yer alan telif hakları bölümünde ve Patent verilebilirlik şartları başlığında da anlatıldığı üzere, bazı fikirlerin ülkemizde korunması konusunda hukuk sistemimiz garanti sunamamaktadır.

Fikirler, soyut halleriyle tescil edilememekle birlikte ancak somutlaştırılıp şekillendirilmeleri (eser haline getirilmeleri) halinde tescil edilmeleri mümkündür. Yani benim müthiş bir fikrim var, dünyada hiç uygulanmamış inanılmaz bir düşüncem var bunun telif hakkını alabilir miyim sorusunun cevabı ne yazık ki hayır. Salt fikirler eser korumasından yararlanamaz.

Ancak teknik bir probleme çözüm üreten fikirler ancak patent mevzuatı ile korunabilir. Eğer şartlarını taşıyorsa fikriniz için patent ya da faydalı model korumasını almanız gerekmektedir. Bu mümkün değilse ve henüz fikir aşamasında olduğunuzdan dolayı elinizde hukuken korunacak bir eseriniz söz konusu değilse fikrinizi korumanızın yegâne yolu fikrinizi açtığınız kişilerle gizlilik sözleşmesi imzalamaktır. İngilizce Non-Disclosure Agreement ya da Confidentiality Agreement olarak bilinen gizlilik sözleşmesi fikrinizin korunması için çoğu zaman hayati önem taşımaktadır.

Peki, nedir bu Gizlilik Sözleşmesi ve size ne gibi faydalar sağlar?

Gizlilik Sözleşmesi taraflar arasında yürütülen proje ya da paylaşılan iş konusu ile ilgili olarak, gizlilik içerdiği açıkça belirtilen bilgi ve belgenin, ilgili kişinin onayı alınmadıkça herhangi bir üçüncü kişiye açıklanmamasını temin edecek olan gizliliğin sınırlarının ve koşullarının belirlenmesidir. Bu sebepten ötürü hangi belge ve bilgilerin gizli olduğu ve bu gizli bilgilerin ne kadarlık bir süre ile gizli tutulacağı sözleşmede açık bir şekilde belirtilmelidir.

Böylece bir kişi ya da firmayla paylaştığınız fikir, proje ve bilgileriniz üzerinde size kontrol hakkı sağlar. Bu sözleşmeyi ihlal eden ya da korunması yönünde çaba göstermeyen ilgili taraf, tazminat ile cezalandırılır. Bu sebepten ötürü cezai şart hükmü bir gizlilik sözleşmesinin olmazsa olmazıdır. Cezai şart tutarının caydırıcı olması ve karşı tarafın gizliliği ihlal ederek elde edebileceği muhtemel gelirden yüksek olması da sözleşmenin işlerliği açısından önem arz etmektedir.

Fikrinizi korumak sizin göreviniz. Fikrinizi paylaştığınız kişilerin de bu gizliliğe sahip çıkması, yapacağınız sözleşme ile onların yükümlülüğüne girmekte ve böylece bu sözleşme sizin proje ve fikirlerinizin çalınmasını engellemektedir. Yine de belirtmek gerekir ki; güven duymadığınız kişiler ile bir gizlilik sözleşmesi imzalasanız dahi gizli bilgi, belge, fikir ve proje detaylarını paylaşmanız kesinlikle önerilmemektedir.

Ticari sırlarınızın korunması açısından imzalayacağınız bu sözleşme içinde temel olarak belirli bir amaç için bilgi alışverişi yapılacağı, bu bilgilerin belirli bir süre gizli tutulacağı, bu bilgilerin ancak değerlendirme amacıyla izin verilen kapsamda üçüncü kurum veya kişilere iletilebileceği, bunun dışında ancak kanun zoruyla açıklanmak zorunda kalınırsa açıklanabileceği, talep edildiğinde bu bilgilerin iade veya imha edileceği, yalnızca yasal olarak saklanmak zorunda olanların saklanabileceği ve sair hükümler bulunabilir.

Sonuç olarak; adından anlaşıldığı üzere gizlilik sözleşmesi, taraflardan birisinin gizli bilgiyi verirken, diğerinin bu bilginin gizli kalmasını taahhüt ettiği sözleşmedir. Girişimcinin menfaati için çok önemli bir sözleşme tipidir. İş dünyasında karşılıklı güven gerekli olduğu kadar sağlam adım atmak da bir o kadar değerlidir. Her ne kadar karşınızdaki kişiye gizlilik sözleşmesi imzalatmanızın aranızdaki güven ilişkisini zedeleyebileceğini düşünseniz de, dediğimiz gibi iş dünyasında güvenden önce sağlam adımlar gereklidir. Bu yüzden fikir ve projelerinizi paylaşmadan önce uzman bir hukukçunun da danışmanlığıyla bir Gizlilik Sözleşmesi imzalayın ve haklarınızı hukuk yardımıyla güvence altına alın.

*p.s. : Fikrinizi başkalarına anlatmamak her ne kadar kopyalanmasını önlemek adına iyi bir yöntem gibi gözükse de dışarıya tamamen kapılarınızı kapatmak ve güvendiğiniz kişilerden görüş almamak sizin yanlış bir yolda bolca zaman harcamanız ve emeklerinizin boşa gitmesi ile sonuçlanabilir. Fikirlerinize gizli hazine muamelesi yapmayın ve güvendiğiniz kişilere anlatmaktan çekinmeyin.

** p.s. : Sözleşmeyi karşı taraf hazırlamış ve imza için önünüze sunuyorsa dikkatli olmanızda fayda vardır. Genel olarak hukukçu olmayan kişiler için sözleşmeler birbirine benzeyen maddelerden oluşur. Eğer uzun bir sözleşme ise standart bir sözleşmedir denilip okumaktan imtina edilebilir. Ancak dikkatlice okunmayarak imzalanan bir sözleşme içindeki tek bir madde ile bile bizi bambaşka yerlere götürebilir ve bunu imzaladıktan sonra fark etseniz de artık çok geç kalınmış olabilir. Bu yüzden Gizlilik Sözleşmesi dâhil imzalayacağınız herhangi bir sözleşmede çok dikkatli olmak zorundasınız.