Patent Verilebilirlik Şartları Nelerdir?

Çoğu girişim genellikle bir patente veya faydalı modele dayanmaktadır. Ancak her yenilik bir buluş olarak tanımlanmamakta ve her buluş da patent veya faydalı model korumasından faydalanamamaktadır.

Bir buluşun patentinin alınabilmesi için Sınai Mülkiyet Kanunu’nda bazı şartlar öngörülmüştür. Bu şartlar kanunun 82. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre bir buluşun patent korumasından faydalanabilmesi için aşağıdaki unsurları içermesi gerekmektedir.

• Yenilik
• Buluş Basamağına Sahip Olma
• Sanayiye Uygulanabilir Olma

Ancak bu maddede sayılanlar dışında başvuruların değerlendirilmesi aşamasında bazı başka prosedürel gereklilikler de söz konusudur. Bunlar;

• Buluş olma (konuyla ilgili yazımız için lütfen tıklayınız)
• Başvurunun açık ve tam yapılması
• Gerçek buluş sahibi tarafından başvuru yapılması
• Patent isteğinin yalnızca bir buluşu kapsaması

İlgili maddenin 3. fıkrasında ise bir kısım buluşların patent ile korunamayacağı belirtilmiştir. Bu sebepten ötürü bu fıkra da olumsuz şartlar olarak sınıflandırılmaktadır. Bunlar;

• Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar.
• Mikrobiyolojik işlemler veya bu işlemler sonucu elde edilen ürünler hariç olmak üzere, bitki çeşitleri veya hayvan ırkları ile bitki veya hayvan üretimine yönelik esas olarak biyolojik işlemler.
• İnsan veya hayvan vücuduna uygulanacak teşhis yöntemleri ile cerrahi yöntemler dâhil tüm tedavi yöntemleri.
• Oluşumunun ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan bedeni ve bir gen dizisi veya kısmi gen dizisi de dâhil olmak üzere insan bedeninin öğelerinden birinin sadece keşfi.
• İnsan klonlama işlemleri, insan eşey hattının genetik kimliğini değiştirme işlemleri, insan embriyosunun sınai ya da ticari amaçlarla kullanılması, insan ya da hayvanlara önemli bir tıbbi fayda sağlamaksızın hayvanlara acı çektirebilecek genetik kimlik değiştirme işlemleri ve bu işlemler sonucu elde edilen hayvanlar.

Yenilik Şartı

 

Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 83. Maddesine göre tekniğin bilinen durumuna dahil olmayan buluş yenidir. Tekniğin bilinen durumu ise patent ve/veya faydalı model başvurusunun yapıldığı tarihten önce buluş konusunda toplumca erişilebilir sözlü ve/veya yazılı tanıtım, kullanım veya başka yolla açıklanan bilgilerden oluşur.

Dolayısıyla patent başvurusu yapılmadan önce patent araştırması titiz bir şekilde uzman bir patent vekili tarafından yapılmalı, buluşun yeni olup olmadığı saptanmalıdır. Bu araştırma için aşağıdaki sitelerden faydalanılabilir:

https://worldwide.espacenet.com Avrupa Patent Ofisinin veri tabanıdır.

http://www.uspto.gov Birleşik Devletler marka ve patent ofisinin veritabanıdır.

http://online.turkpatent.gov.tr Türk Marka ve Patent Kurumu’nun veritabanıdır.

http://www.jpo.go.jp Japonya Patent Ofisi veritabanıdır.

http://www.freepatentsonline.com bağımsız veritabandır.

http://www.google.com/patents Google’ın yeni başlattığı bir uygulamadır.

Buluşun başvuru öncesinde kamuya açıklanmış sayılabilmesi için kaç kişi tarafından bilinmesi gerektiği konusu ise tartışmalıdır. Sır saklama yükü altındaki binlerce kişiye bilgi aktarılması kamuya açıklama sayılmazken, sır saklama yükümlülüğü altında bulunmayan bir kişiye bile bilginin açıklanması kamuya açıklama mahiyetindedir.

Toplumun bilgisine henüz sunulmamış gizli olan bilgiler, ticari sırlar, meslek sırları, devlet sırları, hükümet sırları, yargısal sırlar, buluşun yapımında kısmen çalışmış kişilerin sahip olduğu bilgiler, gizlice ve illegal olarak öğrenilmiş bilgiler kamuya açıklama olarak kabul edilemeyeceği için yenilik unsuru bu tür durumlarda gerçekleşmiş sayılacaktır.

Kanun maddesinde bilginin paylaşılması için dört farklı metot sayılmıştır. Bunlar yazılı tanımlama, sözlü tanımlama, kullanım yoluyla ve diğer herhangi bir şekildedir.

Yazılı tanımlamaların kapsamını belirlenmesinde herhangi bir zorluk yoktur. Zira el yazılı açıklamalar, resimler, fotoğraflar, ozalitler, raporlar, mahkeme belgeleri ve hatta internet siteleri ve bilgisayarda kayıtlı softcopy olarak bulunan tüm belgeler bu kapsam içindedir.

Sözlü tanımlamalar açısından ise, konferanslar, radyo ve TV programları, ders kayıtları, ses kayıtları, tartışmalar ve sunumlar bu kapsamdadır. Sözlü tanımlamanın mutlaka geniş bir kalabalık önünde yapılması gerekliliği de söz konusu değildir.

Yeniliğe engel oluşturan üçüncü husus ise buluşun önceki tarihli kullanımıdır. Buluşun buluşçu dışında ve sır saklama yükümlülüğü altında bulunmayan herhangi birisi tarafından kullanımı buluşun yenilik unsuruna sahip olmamasına sebep olmaktadır.

Bunlar dışındaki dördüncü olasılık ise diğer herhangi bir şekilde buluşun tanımlanmasıdır. Buna örnek olarak müzede, fuarlarda sergilenme verilebilir.

Tekniğin Bilinen Durumunun Aşılması (Buluş Basamağı)

Patent ile faydalı modelin en büyük farkı patent tescili için tekniğin bilinen durumunun aşılması şartı aranırken faydalı modelde böyle bir şartın aranmamasıdır. Bu sebepten ötürü yeni ve sanayiye uygulanabilir olan buluşlar faydalı model koruması ile korunacakken, yeni, sanayiye uygulanabilir ve tekniğin bilinen durumunu aşan buluşlar patent koruması ile korunacaktır.

Gerçekten de patent her yeni ve/veya farklı olan buluşa değil, önemli ve nitelikli olarak kabul edilebilecek buluşlara verilmektedir.

Tekniğin bilinen durumuna buluş basamağı da denmektedir. Dolayısıyla patent buluş basamağına da sahip olması gereken bir koruma türü iken faydalı model buluş basamağına sahip olmayan daha basit yeniliklerdir. Ülkemizde faydalı modellerin daha çok tercih edilmesinin sebebi de budur.

Tekniğin bilinen durumunu aşma ile ifade edilmek istenen, buluşun şimdiki teknik duruma kıyasen objektif bir ilerleme kaydetmiş olmasıdır.

Buluşun tekniğin bilinen durumunu aşıp aşmadığını saptamak için aşağıda sayılan ölçütler kullanılmaktadır:

• Daha önce üzerinde düşünülmemiş bir problemi çözme veya düşünülmüş ancak çözülememiş bir problemi çözme ve çözülen problemin büyük bir problem olması
• Buluşun dahil olduğu teknik alanda daha önce çalışmalar yapılmasını rağmen, önceki tarihli çalışmaların başarısız olması,
• Buluşun ticari başarısı veya ticari başarı potansiyeli
• Daha önceki buluşlarda kullanılan pahalı, ağır veya işgücü yoğunluğu olan parçaları kaldırma,
• Daha önce sağlanamamış bir şekilde avantaj sağlama
• Daha önceki bir buluşu daha önce beklenmeyecek bir şekilde yeniden tasarlama ve buluşu geliştirme

Bunlara karşılık aşağıda verilen durumlarda ise buluşun tekniğin bilinen durumunu aşmadığı kabul edilmektedir:

• Bilinen şeylerdeki önemsiz değişiklikler,
• Halihazırda kullanılan bir sistemi başka bir alanda kullanma, örneğin askeriyede kullanılan bir buluşu madencilikte de kullanma
• Fonksiyonel özellikleri bilinen unsurların büyük bir değişim yaratmaksızın birlikte kullanılması, örneğin kalem ile silginin bileştirilmesi

Sanayiye Uygulanabilirlik

Patentlenebilirlik şartlarından üçüncüsü ve sonuncusu ise sanayiye uygulanabilirlik şartıdır. Bir buluşun patent kapsamında tescil edilebilmesi ve korunabilmesi için sanayiye uygulanabilir olması, başka bir deyişle ekonomik olarak kullanılabilir ve değeri olması gerekmektedir.

Buluş, tarım dahil sanayinin herhangi bir alanında üretilebilir ve kullanılabilir nitelikteyse, sanayiye uygulanabilir olduğu kabul edilir.

Buna ek olarak psikologluk, avukatlık, doktorluk, dişçilik, mali müşavirlik gibi serbest meslek icrası aslında sanayiye girmemektedir. Ancak söz konusu serbest mesleklerin icrası için gerekli olan araç-gereç, cihaz ve aletlerin üretilmesi sanayiye dahil olduğu için bu nitelikteki buluşlar da sanayiye uygulanabilir olarak kabul edilmektedir.

Yazının sonuna geldiğinize göre patentlenebilir bir fikriniz var. O zaman gelin patent tescilinin nasıl yapıldığına ve faydalı model tescilinin nasıl yapıldığına da bir göz atın.