Daha önceki “E-Ticaret Nedir” başlıklı yazımızda e-ticaretin ne olduğundan kısaca bahsetmiştik. E-ticaretin popüler hale gelmesiyle de bu sistem kendi arasında e-ticaret modellerine ayrılmıştır. E-ticaret; satılan ürüne göre ve e-ticaretin taraflarına göre türlere ayrılmaktadır.
A) Satılan Ürüne Göre E-Ticaret Türleri
1) Doğrudan E-ticaret
Fiziksel bir anlam taşımayan mal ve hizmetlerin internet üzerinden pazarlanma şekline doğrudan e-ticaret adı verilmektedir.
Bu mal ve hizmetlere örnek olarak bilgisayar programları, eğlence ve müzik, görsel olarak ya da işitsel olarak değere sahip olan eserler, danışmanlık ve yardım hizmetleri verilebilir. Uluslararası işlemler gerçekleştirilebilmektedir.
Örnek olarak yurt dışında yapılmış olan bir akıllı telefon uygulamasının indirilmesi doğrudan ticarete girmektedir. Bu örneğe ek olarak; ücret karşılığında müzik indirilmesi ve/veya müzik paylaşım platformlarına (Spotify, Fizy) para karşılığı üye olunması, çevrimiçi bir şekilde yazılım satın alınması, ücretli e-öğrenme sitelerine üye olunması, online olarak danışmanlık hizmeti satın alınması gibi örnekler ile verilebilir.
2) Dolaylı E-Ticaret
İnternet üzerinden bir ürün ödemesinin yapılması ve ardından sipariş alınması, firma sahibinin ürünü paketleyerek kargo ve kuryeler aracılığı ile müşteriye teslim etmesi veya hizmetin müşteriye verilmesine ise dolaylı ticaret adı verilmektedir. Örnek olarak bir e-ticaret sitesinden alınan bir bilgisayar dolaylı ticarettir.
B) Taraflarına Göre E-Ticaret Türleri
E-ticaret Modelleri kısaca B2B, B2C, C2C, B2G, B2E ve M2M olarak adlandırılmaktadır. Her E-ticaret yapan şirket, bu modellerden en az birini kullanmaktadır. Şimdi bunları biraz detaylı inceleyelim.
B2B (Business to Business): İşletmeden işletmeye ticaret yapılan e-ticaret modelidir. Bu modeli kullanan işletmeler tüketiciye bir ürün satışı gerçekleştirmezler. Hastane cihazları satan bir üreticinin, cihazlarının hastane tarafından satın alınması gibi. Ya da toptan satış gerçekleştiren bir üreticinin veya toptancının, ürünlerini mağazalara satması örnek olarak gösterilebilir.
B2C (Business to Consumer): İşletmeden tüketiciye işlem yapılan bir e-ticaret modelidir. Hepsiburada.com gibi siteler buna örnek olarak gösterilebilir. Burada son kullanıcılar sadece alıcı kısımdadır. En yaygın olan e-ticaret modelidir.
C2C (Consumer to Consumer): Tüketiciden tüketiciye işlem yapılan bir E-ticaret modelidir. Tüketicilerin kendi aralarında işlem yaptığı modeldir. Letgo gibi uygulamalar örnek olarak verilebilir.
B2G (Business to Government): İşletmeden devlete işlem yapılan bir E-ticaret modelidir. Devletin online olarak ihale açması ve bu ihaleyi işletmelerin yine online olarak takip edip devlete ürün veya hizmet satışı gerçekleştirmesi gibi. Örnek; devlet malzeme ofisinin kamu kurumlarının ihtiyaçlarını e-ihale olarak açması.
B2E (Business to Employee): İşletmelerin çalışanlarına sağlamış oldukları bazı kampanyalar sonucu sadece çalışanlarına çevrimiçi bir şekilde ürünlerin satılmasıdır. Örnek olarak bir giyim firmasının elinde kalan ürünleri çalışanlarına internet üzerinden satması verilebilir.
M2M (Machine to Machine): Bu e-ticaret modelinin gelecekte olması bekleniyor. Hatta bu teknolojinin çalışmaları hızla sürüyor. Makineler arası ticaret olarak adlandırılıyor. Özellikle endüstri 4.0’ın yaygınlaşmasıyla M2M e-ticaret modeli hayatımızda daha fazla yer almaya başlamıştır. Buzdolabınızın azalan yumurtalar için otomatik olarak online sipariş vermesi ya da bie fabrikadaki üretim yapan bir makinenin biten hammaddenin siparişinin makine tarafından verilmesi M2M e-ticaret modeline örnek olarak verilebilir.
