E-Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile ticari elektronik içeriğin tanımı yapılmış ve gönderme şartı için onay alınması belirlenmiş, ticari iletişim ve ticari elektronik iletiler hakkında yönetmelik ile de detaylar belirlenmiştir.
Buna göre müşterilerine e-posta, SMS veya telefon görüşmesi aracılığıyla iletiler gönderen, pazarlama yapan şirketlerin uymaları gereken yükümlülükler belirlenmiştir. Hizmet sağlayıcının, mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak, işletmesini tanıtmak ya da kutlama ve temenni gibi içeriklerle tanınırlığını artırmak amacıyla alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderdiği ticari elektronik iletiler için kendisi tarafından önceden onay alınır.
İstisnalar
Öncelikle belirtmek gerekir ki, aşağıda sayılanlar yönetmelik kapsamı dışındadır.
- Elektronik Haberleşme Kanunu kapsamındaki işletmecilerin abone ve kullanıcılarına; münhasıran kendi mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak ya da işletmesini tanıtmak amacıyla gönderdiği ticari elektronik iletilere,
- Vakıf üniversitelerinin öğrencilerine ve bunların velilerine gönderdiği iletilere,
- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile kamuya yararlı dernekler ve vergi muafiyeti sağlanan vakıfların, kendilerine ait ticari işletmelerin faaliyetleriyle ilgili olarak üyelerine gönderdiği iletilere,
- Radyo ve televizyon yayıncılığı yapan kuruluşlarca, kamuoyunu bilgilendirmek ve eğitmek amacıyla yapılan yayın hizmetlerine ilişkin bilgilendirme iletilerine,
- Devlet, mahalli idareler ve diğer kamu tüzel kişilerinin kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla gönderdikleri iletiler
Onay Gerektirmeyen Durumlar
Ayrıca aşağıda belirtilen hallerde tüketicinin onayının alınmasına gerek bulunmamaktadır.
Yönetmelik kapsamında gönderilecek bazı ticari elektronik iletiler için Alıcının önceden onay vermiş olmasına gerek bulunmamaktadır. Buna göre aşağıda sayılan kapsamda gönderilecek iletiler için Gönderenin ön onay almadan gönderim yapması mümkündür:
Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi halinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler için ayrıca onay alınmaz.
Devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler ile Hizmet sağlayıcıya ilgili mevzuatla getirilen bilgi verme yükümlülüğü durumlarında önceden onay alma zorunluluğu aranmaz. Ancak bu tür bildirimlerde herhangi bir mal veya hizmet özendirilemez veya bunların tanıtımı yapılamaz. Örneğin: Sipariş Teyidi Maili.
Tacir veya esnaf olan Alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderilen ticari elektronik iletiler için önceden onay alınması zorunlu değildir. Ancak tacir ve esnafların reddetme hakkını kullanması halinde onayları alınmadan ticari elektronik ileti gönderilemez.
Onay Şekli
Onay yani Alıcı tarafından kendisine ticari elektronik ileti gönderilmesine verilen izin, yazılı ya da her türlü elektronik iletişim aracıyla alınabilir. Onay içeriğinde Alıcının, ticari elektronik ileti almayı kabul ettiğine ilişkin açık beyanı, adı soyadı ve iletişim adresi mutlaka yer almalıdır. Onay alınırken dikkat dilecek hususlar şunlardır:
– Elektronik ortamda alınan onayda, onayın alındığı bilgisi reddetme imkanı da olan bir ileti ile Alıcıya aynı gün içinde bildirilmelidir.
– Alıcının iletişim adresine onay maili gönderilerek onay istemek mümkün değildir.
– Onayın abonelik, satış, üyelik gibi bir sözleşmenin içinde alınması mümkündür. Eğer bu şekilde alınacaksa sözleşmenin sonunda ticari elektronik ileti başlığı ile en az 12 punto büyüklükte ayrıca ve açıkça bu husus yazılır ve bu kısım için ayrı bir kabul imkanı tanınır.
– Onay metni kabulü önceden seçili (pre-click) olarak gelemez. Alıcı onay vermeden den ilgili işleme devam etmesi sağlanmalıdır.
İletinin İçeriği
Ticari elektronik iletinin içeriğinin alıcıdan alınan onaya uygun olması temel şarttır. Önemli olan diğer hususlar aşağıda belirtilmiştir:
– Ticari elektronik iletinin başlığında veya içeriğinde; iletiyi gönderene ait bilgiler (MERSİS numarası, adres vb) bilgilerin de gönderilmesi gerekmektedir.
– İletinin içeriğinde gönderene ulaşılabilecek telefon, kısa mesaj, e-posta gibi bir bilgiye mutlaka yer verilmelidir.
– Ticari elektronik iletinin niteliği içeriğinden açık bir biçimde anlaşılamıyorsa tanıtım, kampanya ve bilgilendirme gibi niteliği belirleyici bir ibareye yer verilir. Bu ibare; kısa mesaj yoluyla gönderilen iletilerde iletinin başlangıcında, elektronik posta yoluyla gönderilen iletilerde konu bölümünde, sesli aramalarda ise görüşmenin başlangıcında belirtilir.
Alıcının İletiyi Reddetme Hakkı
Gönderilen her ticari elektronik iletinin içinde mutlak surette ret/çıkış yani ileti almaktan vazgeçme hakkı Alıcıya sağlanmalıdır. Çıkış hakkı sağlanmadan gönderilen iletiler hem Kanun’a hem de Yönetmelik’e aykırı olarak değerlendirilmektedir. Çıkış hakkında ilişkin önem arz eden noktalar aşağıda verilmiştir:
– Alıcı’nın ret hakkında bir gerekçe göstermesi gerekli değildir.
– Alıcı hangi iletişim kanalından ret bildiriminde bulunduysa o iletişim kanalına ilişkin veri tabanından çıkarılması gerekir. Örneğin, SMS için ret bildiriminde bulunan bir Alıcıya bir daha SMS gönderilmesi mümkün değilken aynı kişiye e-posta ile ileti göndermek mümkündür.
– İleti hangi kanal ile gönderilmişse o kanala özgü bir ret hakkı tanınması gereklidir. Örneğin, SMS ile gönderilen bir iletide yine SMS ile çıkış hakkı verilmelidir. SMS ile gönderilen bir iletide çıkış hakkı için müşteri hizmetlerine yönlendirmek Yönetmelik’e aykırı bir davranış olur.
İspat Yükümlülüğü ve Kayıtların Saklanması
Yönetmelik’e göre şikayet konusu işlemlerde ispat yükümlülüğü Hizmet sağlayıcıya ve/veya Aracı hizmet sağlayıcıya aittir. Hizmet sağlayıcı ve/veya Aracı hizmet sağlayıcı onay kayıtlarını, onayın geçerliliğinin sona erdiği tarihten itibaren 1 yıl, ticari elektronik iletilere ilişkin diğer kayıtları ise kayıt tarihinden itibaren yine 1 yıl süreyle saklar. Talep edilmesi halinde bu kayıtlar Bakanlığa sunulur.
Şikâyet ve Yaptırımlar
Yukarıda belirtilen durumlara aykırı olarak ticari ileti aldığını düşünen kişiler https://tiss.gtb.gov.tr/ adresinden e-devlet şifresi ile giriş yaparak ilgili işletme için şikâyette bulunabilirler.
E-ticaret Kanununun 12. Maddesi kapsamında yönetmeliğe ve kanuna aykırı olarak elektronik ileti gönderen işletmeler 1000 TL ile 15.000 TL arasında idari para cezaları söz konuş olacaktır. Bu para cezası her bir gönderi için ayrı ayrı verilebileceğinden; örneğin bin kişiye yönetmeliğe aykırı ileti gönderen bir işletme, bu kişilerin az bir kısmından dahi şikayet gelse dahi büyük zarara uğrayabilecektir.