4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu (“Kanun”)’nun “Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği” başlıklı Ek 2’inci maddesine göre, “Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir.”
2020 yılının Mart ayında ülkemizde de görülmeye başlanan Koronavirus (Covid-19) salgını nedeniyle başta turizm ve diğer hizmet sektörleri olmak üzere birçok sektörde ekonomik daralma ve yine birçok işçinin çalıştığı işyerlerinde çalışma hayatında küçülmeler meydana gelmiştir. İçinde bulunulan durum madde kapsamında zorlayıcı sebep olarak değerlendirilecek ve bu koşullar dolayısıyla ekonomik sıkıntı çeken ve işyerindeki çalışma sürelerinde daralma meydana gelen işverenler için Kanun’un Ek 2inci maddesindeki kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak mümkün olacaktır.
Kısa çalışma süresince sigortalılara İŞKUR tarafından belirli şartlarda gelir desteği, yani kısa çalışma ödeneği verilmekte; ayrıca genel sağlık sigortası primleri ödenmektedir.
Kısa Çalışma Ödeneğinden Hangi İşverenler Faydalanabilir?
İşyerinde kısa çalışma uygulanabilmesi için; işverenin genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İŞKUR’a veya varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına başvuruda bulunması ve İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir.
Ancak Koronavirüs tedbirleri kapsamında 16 Nisan 2020 tarihli düzenleme ile Kanun’a eklenen Geçici Madde 25 uyarınca yeni koronavirüs (Covid-19) sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilecektir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir. Yani koronavirüs nedeniyle yapılan başvurular bakımından, süreci hızlandırmak adına uygunluk tespiti yapılmaması yönünde bir düzenleme getirilmiştir.
Kısa Çalışma Ödeneğinden Hangi Çalışanlar Faydalanabilir?
Bununla birlikte, kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilmek için, işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması gerekmektedir. Bu durumda, Kanun’un 50inci maddesine göre, kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olanlar kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilecektir.
Koronavirüs nedeniyle yapılacak başvurular bakımından bu hususta da değişikliğe gidilmiştir. Kanun’a eklenen Geçici Madde 23’e göre bu koşul 30.06.2020 tarihine kadar geçerli olmak üzere, “kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olması” şeklinde uygulanacaktır. Bu koşulu taşımayanlar, kısa çalışma süresini geçmemek üzere son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden kalan süre kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam eder.
Çalışanları İşten Çıkarmak Yasaklandı Mı?
Anılan madde kapsamında kısa çalışma ödeneğinden yararlanılabilmesi için kısa çalışma uygulanan dönemde İş Kanunu’nun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” başlıklı (II) numaralı bendinde yer alan sebepler dışında bir gerekçeyle işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekmektedir.
Kısa Çalışma Ödeneği Başvurusu Nasıl Yapılır?
İşveren tarafından doldurulacak “Kısa Çalışma Talep Formu” ile birlikte, “Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesi” de İŞKUR’a iletilecektir. Koronavirüs gerekçesiyle yapılacak başvurular bu belgeleri bağlı olduğu İŞKUR birimine elektronik posta yoluyla iletebilecektir.
Kısa Çalışma Ödeneğinde Yapılacak Ödeme
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemez.
Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir.
Kısa Çalışma Ödeneğinin Kesilmesi
İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde durumu Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve işçilere altı işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur. Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silâh altına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği kesilir.
Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır ve kısa çalışma ödemeleri, hak edilen işsizlik ödeneğinden mahsup edilmektedir. Kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.
Bu konuyla ilgili daha fazla bilgi ve danışmanlık hizmeti almak için tarafımızla sitemizdeki iletişim sayfasından ve info@startupnedir.com adresinden iletişime geçebilirsiniz.
